Шығыс Қазақстан облысының кәсіпкерлер палатасында ШҚО мәдениет басқармасы ұйымдастырған «Қызмет көрсету және сауда саласындағы мемлекеттік тілдің маңыздылығы» тақырыбында дөңгелек үстел отырысы өтті. Кәсіпкерлерге визуалды ақпаратты ресімдеуге және бақылау-кассалық машиналардың фискалдық чектерінен ақпаратты мемлекеттік тілге аударуға қойылатын заңнамалық талаптар туралы айтылды.

ШҚО Кәсіпкерлер палатасы мен ШҚО мәдениет басқармасы арасындағы ынтымақтастық туралы меморандум аясында 2023 жылғы 19 шілдеде бақылау-кассалық машиналардың (БКМ) фискалдық чектерінде көрнекі ақпарат және мемлекеттік тілді қолдану мәселелері бойынша дөңгелек үстел өткізілді. Іс-шараға ШҚО мәдениет басқармасының, ШҚО Кәсіпкерлер палатасының (КП), ШҚО бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің (МКД) өкілдері, ШҚО КП аудандық филиалдарының директорлары және бизнес субъектілері қатысты. Модератор ШҚО мәдениет басқармасының тілдерді дамыту және ономастика бөлімі басшысы Гүлжан Казимова болды.

ШҚО КП адами капиталды дамыту бөлімінің бастығы Әсет Адылхан өзінің кіріспе сөзінде Филиал директорларына дөңгелек үстел тақырыбы бойынша ақпаратты өз қалалары мен аудандарындағы бизнес субъектілеріне жеткізуді сұрады, ал кәсіпкерлерге спикерлерге белсенді сұрақтар қоюды ұсынды.

«Бүгінгі таңда біздің кездесуіміздің тақырыбы-мемлекеттік тілдің маңыздылығы, – менің ойымша, сізде күмән жоқ. Сауда және қызмет көрсету салаларында жұмыс істейтін барлық кәсіпкерлерде көрнекі ақпаратты ресімдеу, кассалық аппараттар туралы, өзара іс-қимыл және мемлекеттік тілде қызмет көрсету туралы мәселе туындайды», – деді Әсет Адылхан.

Кездесу модераторы барлық мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдар өз қызметінде мемлекеттік тілді оның конституциялық мәртебесіне сәйкес қолдануы тиіс екенін атап өтті.

«2021 жылғы 29 желтоқсанда Мемлекет басшысы «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне көрнекі ақпарат және діни қызмет мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңға қол қойды. Сондай-ақ, мәтіннің мазмұндық бөлігіне, көрнекі ақпаратты ресімдеуге қойылатын талаптарды көздейтін «Тілдер туралы» Заңның 21-бабына өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Бұл ретте мемлекеттік емес ұйымдарға, атап айтқанда кәсіпкерлік субъектілеріне бланкілер мен маңдайшаларды тек мемлекеттік тілде, ал қажет болған жағдайда орыс және / немесе басқа тілдерде орналастыру құқығы берілді», – деді Гүлжан Қазымова.

ШҚО МКД түсіндіру жұмыстары басқармасының басшысы Гүлмира Сабралимова БКМ көмегімен орындалатын операцияларды мемлекеттік тілге аудару қажеттілігіне қатысты заңнаманың талаптары туралы хабардар етті. Мәселен, «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» ҚР Кодексінің 170-бабына сәйкес уәкілетті орган оған БКМ модельдерін енгізу және алып тастау жолымен Мемлекеттік тізілімді жүргізеді. Бұдан басқа, тізілімге енгізілген БКМ «Бақылау-кассалық машиналарды қолданудың кейбір мәселелері туралы» ҚР Қаржы министрінің 2018 жылғы 16 ақпандағы №208 бұйрығымен айқындалған техникалық талаптарға сәйкестігіне тестілеуден өтеді. Мемлекеттік тілді ауыстыру техникалық талаптарда көзделген.

«Мемлекеттік тізілімге енгізілген БКМ барлық модельдері техникалық талаптарға сәйкес келеді және мемлекеттік тілге аудару функциясын орындайды. Осылайша, бұзушылықтардың алдын алу және оларға жол бермеу мақсатында кәсіпкерлерден Қазақстан Республикасы заңнамасының жоғарыда баяндалған нормаларына сәйкес қызметті жүзеге асыруды және азаматтардың талабы бойынша БКМ чегін мемлекеттік тілде беру бойынша қызмет көрсетуді сұраймыз», – деп түйіндеді Гүлмира Сабралимова.

МКД өкілі сондай-ақ жеңілдетілген декларация негізінде арнайы салық режимін қолданатын жеке кәсіпкерлер үшін БКМ қолдануын «E-Salyq Business» мобильдік қосымшасын пайдалануға ауыстыру мүмкіндігін еске салды. Бұл қосымшаның функционалдығы чектерді беруге, декларацияларды ұсынуға, жеке кәсіпкерді тіркеуге және жабуға, кірістер тізілімін автоматты түрде қалыптастыруға, салық міндеттемелерін төлеуге және тағы басқаларға мүмкіндік береді. Қолданба «Play Market», «App Store» және «App Gallery»дүкендерінде қол жетімді.

БКМ көмегімен орындалатын операцияларды мемлекеттік тілге аударудың техникалық мүмкіндігі мәселесі бойынша «Фортуна-Порт-Восток» техникалық қызмет көрсету орталығының қаржы директоры Светлана Жерехова сөз сөйледі.

«Қазіргі уақытта біз өз клиенттерімізді біртіндеп мемлекеттік тілге аударамыз, бірақ әзірге бұл тұрғыда: біз БКМ-ді екі тілде-чектің «қақпағын», яғни атауын, мекен-жайын, деректемелерін, сондай-ақ дерекқорды бағдарламалаймыз. Егер дерекқор кішкентай болса, біз оны қолмен енгіземіз. Егер тауарлар мен қызметтердің атаулары көп болса, онда клиенттің өзі қазақ тілінде мәліметтер базасын теріп, бізге бағдарламалау үшін ұсынуы керек. Егер тек мемлекеттік тілде чек беру талап етілсе, мұндай техникалық мүмкіндік те бар», – деді Светлана Жерехова.

ШҚО мәдениет басқармасының тілдерді дамыту және ономастика бөлімі бас маманы Жұлдыз Мұхаметқалиева көрнекі ақпаратты ресімдеу туралы мәселеге орала отырып, деректемелерді, көрнекі ақпарат пен жарнаманы ресімдеу кезінде мемлекеттік тілді міндетті пайдалану регламенттелетін «Тіл туралы» Заңның 21 – бабының бұзылуы ескерту түрінде, ал қайталап бүзылған жағдайда айыппұл түрінде әкімшілік жауаптылыққа әкеп соғатынын хабарлады.

«Барлық жеке тұлғалар, тұтынушылар фото-, бейнетүсірілімді жүзеге асыра алады және осыған сүйене отырып, өз шағымдарын жаза алады, соның негізінде жергілікті атқарушы орган тиісті шаралар қабылдайды. Бұдан басқа, жол қозғалысы ережелеріне өзгерістер енгізілді, оған сәйкес барлық жол белгілерінде ақпарат енді тек мемлекеттік тілде орналастырылатын болады», – деп толықтырды Жұлдыз Мұхаметқалиева.

Спикерлер кәсіпкерлер мен ФПП директорларынан келіп түскен барлық сұрақтарға жауап берді және Бизнестің пікірін ескере отырып, жалпы шешім қабылдады. БКМ фискалдық чектерін бір интерфейс бойынша қазақ және орыс тілдерінде, басқа интерфейс бойынша тек қазақ тілінде шығарудың техникалық мүмкіндігін қарау нәтижелері туралы ақпарат 2023 жылғы 25 шілдеде Ғылым және жоғары білім министрлігінің Тіл саясаты комитетінің қарауына енгізілетін болады.